«Προτιμώ να δαπανήσω 10 λεπτά από τον χρόνο μου να καταλάβω πόσο πονάω και αν είμαι ικανή να ανταποκριθώ, παρά να νιώσω οργή και να ψάξω να βρω τρόπους να ξεσπάσω». Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα όταν είδα τις αντιδράσεις του κόσμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντιδράσεις τόσο ποικίλες που απλά θαύμασα την ανθρώπινη φύση για άλλη μια φορά.
Και μετά παρατήρησα ότι ήρθαν με τη σειρά συμβουλές για εξ’ αποστάσεως εργασία, συμβουλές για το πώς να κάνεις επί τόπου περιστροφή και να τροποποιήσεις το αντικείμενο εργασίας ή επιχείρησης, συμβουλές για το πώς να αξιοποιήσεις ή να εκμεταλλευτείς αυτή την περίοδο για να βγάλεις χρήματα, συμβουλές πώς να προετοιμαστείς για το μέλλον και, φυσικά, συμβουλές για το πώς να διαχειριστείς τη νέα κατάσταση.
Δέκα λεπτά. Τόσο χρειάζεται να για να σταθείς και να καταλάβεις κάτι. Το κενό που οι ψυχολόγοι λένε συνεχώς ότι υπάρχει μεταξύ του ερεθίσματος και της αντίδρασης; Αυτά τα δέκατα του δευτερολέπτου που σπάνια ελέγχουμε και καταλήγουμε να λειτουργούμε «αυθόρμητα»; Ξέρουμε τη θεωρία τόσο καλά, που έχουμε καταλήξει να την αγνοούμε όταν έρθει η ώρα να τη βάλουμε στην πράξη. Βασικά, το πρώτο που χρειαζόμαστε είναι εκπαίδευση, για να συνειδητοποιήσουμε αυτό το κενό που κρύβει την ικανότητα για γρηγορότερη και σωστότερη αντιμετώπιση μιας κατάστασης.
Αυτό που δεν έχει εφαρμογή, παρά μόνο σε ελάχιστους σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στη χώρα μας, είναι όλες αυτές οι συμβουλές για το πώς να φτιάξουμε μια ρουτίνα, πώς να κάνουμε γυμναστική, πώς να είμαστε αισιόδοξοι. Διαβάζω με ενδιαφέρον όλα αυτά που οι ψυχολόγοι προτείνουν: όλοι σχεδόν τα ίδια, ξανά και ξανά αυτές τις ημέρες. Δεν είναι όμως σα να μιλάνε σε όλους και να προτείνουν μια κοινή λύση σε εκατομμύρια άτομα τα οποία όμως έχουν απίστευτα ποικίλες αντιδράσεις, ανάγκες και πεποιθήσεις; Πώς θα δουλέψουν αυτά που προτείνουν ιδιαίτερα όταν υπάρχει ποικιλομορφία απόψεων και τρόπου ζωής;
Δεν είναι τυχαίο που ο άνθρωπος δεν μπορεί να ακολουθήσει εύκολα όλες αυτές τις συμβουλές.
Για αρχή, τα επίπεδα τους άγχους και της οργής είναι τόσο υψηλά που δεν είναι εύκολο για το μυαλό να ακούσει και να πράξει. Δεύτερον, μια ρουτίνα λέγεται ρουτίνα γιατί παίρνει χρόνο να χτιστεί αφότου αναγκαστεί ο άνθρωπος να υιοθετήσει συγκεκριμένες συμπεριφορές. Πώς θα γίνει να διαμορφώσει μια «νέα» ρουτίνα μέσα σε λίγες ημέρες - έστω μέσα σε ένα μήνα – όταν τόσα χρόνια η πλειοψηφία του κόσμου φωνάζει ότι απεχθάνεται τη ρουτίνα και έχει δώσει εντολή στο μυαλό του «θέλω να ξεφύγω από τη ρουτίνα», και ξαφνικά του λέμε να φτιάξει μια ρουτίνα; Ας μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του μυαλού μας έχει εστιάσει στην πεποίθηση και την ελπίδα ότι σύντομα θα βγούμε από αυτή την κατάσταση και θα επιστρέψουμε στην κανονική μας ζωή.
Δέκα λεπτά. Όταν συμβαίνει κάτι τόσο έντονο, αυτό που ονομάζω «Κόκκινη Κατάσταση», έχουμε ανάγκη να πενθήσουμε. Να αφιερώσουμε χρόνο στον πόνο πριν την οργή. Να καταλάβουμε την απώλεια. Η έννοια της απώλειας έχει χαθεί μέσα στην οργή, την αντίσταση, την ελπίδα και την πεποίθηση ότι δεν γνωρίζουμε όλη την αλήθεια.
Πώς ξεπερνάς μια κρίση; Τη ζεις, τη βιώνεις. Δε γίνεται να ξεπεράσεις κάτι πριν το καταλάβεις, πριν καταλάβεις τι επιπτώσεις έχει σε σένα, στους γύρω σου, στο μέλλον σου. Χωρίς βιασύνη. Αν βιαστείς να οραματιστείς το μέλλον, αν βιαστείς να κάνεις «αντεπίθεση», θα χάσεις πολλά στοιχεία και παράγοντες που θα σε βοηθήσουν να χτίσεις κάτι πιο δυνατό. Και το οξύμωρο: θέλουμε να βιώσουμε και να νιώσουμε τις ωραίες εμπειρίες με όλο μας το είναι αλλά αρνούμαστε να βιώσουμε τις αρνητικές καταστάσεις. Δυστυχώς, η φύση δε μας έχει φτιάξει να το καταφέρνουμε αυτό εύκολα. Είμαστε φτιαγμένοι να ζούμε τα δύσκολα για να χτίζουμε αντισώματα, να μαθαίνουμε, να γινόμαστε πιο δυνατοί.
Δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε τον πόνο. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι η αποφυγή συναισθημάτων και η καταπίεση αυτών είναι δύσκολη ως ανέφικτη – πέρα από περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν τα κοινά συναισθήματα – με άσχημες συνέπειες.
Η κατάσταση καταλήγει να είναι απλή. Η πρώτη σκέψη θα πρέπει να είναι: χτύπησα στον τοίχο και πονάω. Η δεύτερη: μπορώ να το ξεπεράσω; Η τρίτη: πώς μπορώ; Η τέταρτη σκέψη: τι μου λείπω για να το ξεπεράσω; Οι περισσότεροι γύρω μας, αποφεύγουν τις πρώτες δύο σκέψεις, και καταλήγουν απευθείας στην τρίτη – και μάλιστα περιμένουν από άλλους να δώσουν την απάντηση - ενώ αγνοούν εντελώς την τέταρτη.
Αυτός που βγαίνει κερδισμένος είναι αυτός που θα εκπαιδεύσει τον εαυτό του, ξεκινώντας από σήμερα, να βιώνει κάθε στάδιο της συναισθηματικής του κατάστασης, όσο επίπονη και να είναι, καθώς μόνο αποκωδικοποιώντας πλήρως τα συναισθήματά του θα μπορέσει να πορευτεί με λογική και υπευθυνότητα. Δέκα λεπτά πόνου. Είναι μια καλή αρχή.
Πάμελα Καραβά,
Coach Ενίσχυσης Διανοητικής Απόδοσης και Ανάπτυξης Ανθρωπίνων Δεξιοτήτων
Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Αθήνα
coachingevolution.org
pamela@coachingevolution.org