Η απόφασή μας να ασχοληθούμε με το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας ως Global Shapers Athens Hub έχει ως αφετηρία την ανάγκη κατανόησης του ζητήματος. Αποδομώντας λοιπόν το ζήτημα διαπιστώνουμε ότι μια βασική πτυχή του είναι η έλλειψη εξειδικευμένης γνώσης. Γίνεται συνεπώς εδώ μια προσπάθεια να αναλυθεί το πρόβλημα μέσα από τρία επίπεδα: τη συζήτηση με ειδικούς, τη γνωριμία με θύματα οικογενειακής βίας και τέλος τα δημοσιευμένα στατιστικά στοιχεία.
Είναι αναμφισβήτητα πολύ ενθαρρυντικό ότι οι ειδικοί προσφέρουν τον χρόνο και τις γνώσεις τους για να φωτίσουν ένα τοπίο ομιχλώδες ενώ παράλληλα η λέξη “διδακτική” είναι πολύ λίγη για να περιγράψει την συνομιλία με θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Όταν όμως φτάσουμε στην αναζήτηση δεδομένων εκεί τα πράγματα γίνονται απογοητευτικά λόγω της αισθητής απουσίας τους. Ειδικά στην Ελλάδα όπου στοχεύει η δράσης μας, οι πηγές δεδομένων μπορούν να περιγραφούν τουλάχιστον φτωχές. Το κύριο στοιχείο που γνωρίζαμε όταν ξεκινήσαμε την έρευνά μας ήταν η εκτίναξη των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο του πρώτου γενικού απαγορευτικού - lockdown της περιόδου Μαρτίου – Μαΐου 2020. Πιο συγκεκριμένα, οι κλήσεις που καταγράφηκαν στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, εκτοξεύτηκαν από 325 τον Μάρτιο σε 1070 τον Απρίλιο του 2020 ( περισσότερες πληροφορίες εδώ). Πέραν του συγκεκριμένου δελτίου τύπου όμως που περιλαμβάνει το συγκεκριμένο στοιχείο, τα δεδομένα που αφορούν τη χώρα μας και είναι δημοσίως διαθέσιμα είναι ιδιαίτερα περιορισμένα.
Δημιουργείται εύλογα λοιπόν το ερώτημα πως για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα είναι τόσο λίγα τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Χωρίς να διεκδικούμε το μονοπώλιο της γνώσης και με δεδομένο ότι δεν είμαστε ειδικοί, μπορούμε απλώς να υποθέσουμε κάποιες λογικές αιτίες. Η ελληνική κοινωνία παραμένει βαθύτατα συντηρητική και δυστυχώς για ένα τμήμα της η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται ακόμη και αποδεκτή. Με βάση το συγκεκριμένο δεδομένο, πολλά θύματα αλλά και κοντινά τους πρόσωπα δεν φτάνουν ποτέ να απευθυνθούν στον οποιονδήποτε θεσμό, κρατικό ή μη, για να ζητήσουν βοήθεια και άρα το περιστατικό να καταγραφεί επίσημα. Πολλές φορές τα θύματα φοβούνται το στίγμα ή απλώς αγνοούν τους φορείς στους οποίους μπορούν να απευθυνθούν. Όμως δεν είναι μόνο οι νόρμες που επικρατούν στην κοινωνία μας. Είμαστε βέβαιοι πως ερευνητικοί οργανισμοί – πανεπιστήμια και ινστιτούτα - διεξάγουν έρευνες πάνω στο θέμα όμως αυτές δια διάφορους λόγους δεν προωθούνται επαρκώς στο κοινό.
Ο καλοπροαίρετος αναγνώστης θα αναρωτηθεί γιατί θέτουμε το θέμα της έλλειψης δεδομένων για την ενδοοικογενειακή βία. Η αλήθεια όμως είναι ότι έλλειψη αυτή έχει πολλές προεκτάσεις. Απλά και μόνο η γνώση της ύπαρξης δεν είναι αρκετή, χρειάζεται η κοινωνία μας να είναι ενήμερη και για το μέγεθος και τις διαστάσεις του προβλήματος. Μόνο έτσι κάποια θύματα θα βρουν το θάρρος να ζητήσουν βοήθεια και οι μάρτυρες βίαιων συμπεριφορών θα ενεργοποιηθούν για να βοηθήσουν με όποιον τρόπο μπορούν. Τέλος σε κρατικό επίπεδο ή σε επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τους περιορισμένους πόρους του για την αποτελεσματικότερη παρέμβαση και την βελτίωση της ζωής των θυμάτων. Σε αυτό πολύτιμος αρωγός μπορεί να γίνει η επιστημονική κοινότητα με την δημιουργία ενός παρατηρητηρίου που θα δημοσιεύει τα διαθέσιμα δεδομένα με τρόπο εύληπτο και αποτελεσματικό για τους πολίτες. Δεν έχει κανένα νόημα να κρύβουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί, πρέπει όλοι να δράσουμε, διότι το πρόβλημα δεν θα σταματήσει να αναπτύσσεται στη γειτονιά, στο σχολείο,στο διπλανό διαμέρισμα και να απειλεί το γνωστό, το φίλο, το συγγενή, τον γείτονα, τον άγνωστο.

Παναγιώτης Παστρούδης, Global Shaper Athens Hub

Our decision to address the problem of domestic violence as the Global Shapers Athens Hub, has as its starting point the need to understand the phenomenon. By deconstructing the issue, we realise that a key aspect is the lack of specialized knowledge. We decided to gain an understanding about domestic violence through three different angles: first, meeting and learning from experts from the field; second, meeting and talking with victims of domestic violence; and third, understanding the scope through the official statistics.
It is undoubtedly very encouraging to see experts rushing to offer their time and knowledge to illuminate a foggy landscape, while the word didactic is too short to describe the conversation with victims of domestic violence. But when it comes to data things get frustrating due to its mere absence. Especially for Greece, which is the target of our action, the data sources are simply poor.
The main element we knew about when we started to develop the project is the increase of domestic violence reports during the period of the first general lockdown period in Spring (March - May 2020). More specifically, the calls to the SOS 15900 hotline of the General Secretariat for Family Policy and Gender Equality quadrupled, from 325 in March to 1070 in April 2020. In addition to the specific press release that included this data, the publicly available data is particularly poor in what has to do with Greece (see press release here).

The question therefore arises, why for such a sensitive issue are there so few available statistics? Without claiming the monopoly of knowledge and given that we are not experts we can assume some logical causes. The Greek society remains deeply conservative and unfortunately domestic violence is even considered acceptable for some. Based on this fact, many victims and people close to them will never go to any institution, public or private, to ask for help and therefore the incident will not be officially recorded. Victims are very often afraid of the stigma or simply do not know where to turn to. However, it is not only the norms that overrule our society. We are sure that research organizations - universities and institutes do research on this topic but they are not sufficiently promoted to the public for various reasons.
The well-meaning reader might wonder why we raise the issue of the lack of data on domestic violence. The true answer is that this lack has many implications. Being aware of its existence is not enough per se and our society needs to be aware of the magnitude of the problem. Only then will some victims find the courage to ask for help and the witnesses of violent behavior will be activated to help in any way they can. Finally, with more, better and gender-disaggregated data available, any institution - public, private or civil society - will be able to use its limited resources to more effectively intervene and improve the lives of victims. The scientific community can be of valuable support in this by creating an observatory that will publish the available data in a way that is intuitive and useful to the citizens. It makes absolutely no sense to hide the problem under the rug, we must all act, because the problem will not stop growing in the neighbourhood, at school, in the apartment next to us and threatening the acquaintance, the friend, the relative, the neighbor, the stranger.

Panagiotis Pastroudis, Global Shaper Athens Hub